Na czym polega wydziedziczenie?

Wydziedziczenie zawsze budzi wiele emocji – zarówno po stronie spadkobierców, jak i spadkodawców. Często traktowane jest jako kontrowersyjna instytucja prawna, który może prowadzić do licznych sporów i nieporozumień w rodzinach. W niniejszym artykule wyjaśniam na czym polega wydziedziczenie.

Zacznijmy od tego, że wydziedziczenia danej osoby możemy dokonać w testamencie. Prowadzi ono do pozbawienia tego spadkobiercy prawa do ZACHOWKU.

Sąd Najwyższy ( 3.12.2015 r., III CZP 85/15, OSNC 2017/1, poz. 2)  w uchwale wskazał, że „Należy podzielić utrwalone w orzecznictwie i piśmiennictwie stanowisko co do skutków prawnych wydziedziczenia. Wydziedziczony nie tylko traci uprawnienie do zachowku (art. 991 § 1 k.c.), ale także nie może uzyskać przymiotu spadkobiercy ustawowego (por. np. uchwały Sądu Najwyższego z 14.06.1971 r., III CZP 24/71, OSNCP 1972, nr 2, poz. 23, i z 10.04.1975 r., III CZP 14/75, OSNCP 1976, nr 2, poz. 28). Wniosek taki uzasadnia się trafnie rozumowaniem a minori ad maius, ponieważ wydziedziczony nie powinien uzyskać nie tylko prawa do zachowku, ale w ogóle jakichkolwiek korzyści majątkowych ze spadku w drodze dziedziczenia ex lege”.

Przyczynami wydziedziczenia mogą być następujące sytuacje, gdy spadkobierca:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyny mogą się łączyć, ale nie muszą. Warto dodać, że przyczyny wydziedziczenia muszą rzeczywiście istnieć.

O czym warto pamiętać?

W testamencie przyczyny wydziedziczenia muszę być nie tylko wskazane ale należy je opisać i uzasadnić, powołać się na określone okoliczności, które w naszej ocenie świadczą o tym, że dana przesłanka zachodzi. Warto skonsultować swoją sprawę z prawnikiem od prawa spadkowego, który wyjaśni czy dana sytuacja może być podstawą zastosowania tej instytucji.

I pamiętajmy, że… bezpodstawne wydziedziczenie, dokonane z naruszeniem art. 1008 k.c. nie wywołuje zamierzonego przez spadkodawcę skutku, niezależnie od tego, czy wydziedziczony kwestionuje akt wydziedziczenia, czy też nie.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej bądź masz problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość.

Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Twoją sprawę i udzieli porady prawnej( zarówno spadkodawcom, jak i spadkobiercom), a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Radca prawny Agata Gąsecka udziela porad prawnych w zakresie postępowania spadkowego, stwierdzenia nabycia spadku, działu spadku, spraw o zapłatę zachowku, wydziedziczenia, uznania za niegodnego dziedziczenia, kwestii związanych z nabyciem spadku przez dzieci. 

Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania indywidualne porady prawnej i analizy sprawy należy umówić się na konsultacje pod numerem telefonu: 789-145-897 bądź e-mailowo: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – jak go napisać ?

Z momentem śmierci spadkodawcy dochodzi do otwarcia spadku. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów kodeksu cywilnego. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach k.c. (art. 922 k.c.)

Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić w dwóch trybach:

1. w postępowaniu sądowym – sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
2. w postępowaniu przed notariuszem – notarialny akt poświadczenia dziedziczenia.

Kto może złożyć wniosek?

Stosownie do art. 1025 § 1 k.c. sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Interes prawny, o którym mowa w tym przepisie, rozumieć należy jako obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania (por. postanowienie SN z dnia 28 stycznia 2009 r., IV CSK 361/08, OSNC-ZD 2010, nr 1, poz. 9). W orzecznictwie wskazuje się, że do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po wynajmującym, uprawniona jest osoba bliska najemcy, dochodząca ustalenia, że wstąpiła w stosunek najmu po tym najemcy na podstawie art. 691 k.c. (por. uchwała SN z dnia 19 lutego 1981 r., III CZP 2/81, OSNCP 1981, nr 8, poz. 144).

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać: oznaczenie sądu, do którego jest kierowany, oznaczenie przedmiotu sprawy, oznaczenie stron postępowania, adresów stron, numer PESEL  wnioskodawcy, żądanie wnioskodawcy, wnioski dowodowe (art. 126 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Co wskazać w uzasadnieniu wniosku?

Należy opisać sytuację rodzinną spadkodawcy, przykładowo można wskazać, czy zmarły dzieci (również pozamałżeńskie lub przysposobione), czy rodzice spadkodawcy żyli w dacie otwarcia spadku, czy miał rodzeństwo, a w razie potrzeby należy opisać dalsze relacje rodzinne spadkodawcy (np dziadków, wujów). Co istotne, jeżeli spadkodawca pozostawił testament należy wskazać wszystkie osoby, które powołał do spadku w tym testamencie. Jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu, dochodzi do dziedziczenia ustawowego.

Sąd zaś bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. Co oznacza, że w szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Ustala także, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym (art. 670 k.p.c).

Jaki sąd jest właściwy?

Wyłącznie właściwy do rozpoznania sprawy o stwierdzenie nabycia spadku jest sąd rejonowy, w którego obszarze właściwości znajduje się miejsce ostatniego stałego pobytu (zamieszkania) spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy (art. 628 k.p.c.).

Opłaty

Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy uiścić opłatę stałą w wysokości 100 złotych (art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Za wpis dokonywany w Rejestrze Spadkowym sąd pobiera opłatę w kwocie 5 złotych.

Stan prawny: 23.02.2023 r.

Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej bądź mają problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość. Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Państwa sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Zakres usług dostępny jest pod tym likiem - https://agatagasecka.pl/zakres-uslug

#prawnik #prawnikkoszalin #koszalinpelniazycia #radcaprawny #radcaprawnykoszalin #koszalin #radcaprawnywkoszalinie #prawo #pomocprawna #kancelaria #poradyprawne #opinieprawne #analizaumow #rozwod #alimenty #pismaprocesowe #prawospadkowe #umowy #pozew #odwołanie #prawocywilne #usługiprawne #alimenty

Kto dziedziczy spadek jeśli nie ma testamentu?

Wiele osób decyduje się uregulować swoją ostatnią wolę w testamencie, tak aby móc w określony sposób, czasami nawet bardzo dokładny, rozdysponować swoim majątkiem na wypadek śmierci. W sytuacji jednak, gdy testament został uznany za nieważny lub wszyscy w nim wymienieni zrzekli się spadku, odrzucili spadek, zostali uznani niegodnymi dziedziczenia dochodzi do dziedziczenia ustawowego.

I grupa

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych. (art. 931 k.c.)

Tłumacząc powyższe można powiedzieć, że jeśli spadkodawca miał więcej niż na przykład troje dzieci do podziału pozostanie im ¾ całego spadku.  Poniżej kilka przykładów:

1. Joanna Nowak miała męża i jedno dziecko. Nie zostawiła testamentu. Po jej śmierci spadek odziedziczą te osoby po połowie.
2. Zmarła Alicja Nowak. Pozostawiła męża i piątkę dzieci. W tym przypadku mąż i dzieci dziedziczą w częściach równych, jednak minimalny udział w spadku, który przypadnie mężowi to ¼. Dzieci otrzymają więc resztę spadku w równych częściach.

II grupa

W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Przykład: Zmarła Anna Nowak. Nie miała dzieci. Pozostawiła męża i rodziców. Mężowi przypadnie ½ spadku, a rodzicom po 1/4 całości spadku. 

Dalsze grupy

Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Udział spadkowy dziadków

W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

Dziedziczenie przez pasierbów

W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Ostatni spadkobiercy ustawowi

W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Stan prawny: 20.02.2023 r.

Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej bądź mają problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość. Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Państwa sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Zakres usług dostępny jest pod tym likiem - https://agatagasecka.pl/zakres-uslug

#prawnik #prawnikkoszalin #koszalinpelniazycia #radcaprawny #radcaprawnykoszalin #koszalin #radcaprawnywkoszalinie #prawo #pomocprawna #kancelaria #poradyprawne #opinieprawne #analizaumow #rozwod #alimenty #pismaprocesowe #prawospadkowe #umowy #pozew #odwołanie #prawocywilne #usługiprawne #alimenty

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Każdy z nas na pewno miał do czynienia z koniecznością uporządkowania spraw majątkowych po śmierci bliskich osób. Niejednokrotnie wiąże się to z wieloma formalnościami i czynnościami, które należy podjąć, w tym kwestiami spadkowymi. Nie stanowi problemu sytuacja, gdy zmarły pozostawił po sobie spadek, w którym znajdziemy same aktywa. Inaczej jest gdy w grę zaczynają wchodzić różnego rodzaju długi.

Czym jest dług spadkowy?

Zgodnie z art. 922 k.c. należy przez to rozumieć wszelkie obowiązki wynikające z przepisów prawa spadkowego ciążące na spadkobiercy i ściśle związane z nabyciem spadku. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego.

Wyróżniamy dwa rodzaje długów:

- te które ciążyły na spadkodawcy (są częścią spadku i przechodzą na spadkobiercę) jeżeli mają charakter majątkowy i nie są ściśle związane z jego osobą, nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami – np. zobowiązania zaciągnięte przez spadkodawcę za życia

- te które nie istniały za życia spadkodawcy, ale  z chwilą otwarcia spadku lub później – np. koszty związane ze śmiercią i postępowaniem spadkowym, roszczenia innych osób, które powstały w wyniku po śmierci spadkodawcy ( na skutek otwarcia spadku) takie jak roszczenie o zachowek, obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń

Odpowiedzialność za długi spadkowe

Od momentu otwarcia spadku do złożenia oświadczenia o jego przyjęciu bądź odrzuceniu zgodnie z art. 1030  k.c. do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku. Wyjaśniając powyższe należy wskazać, że do momentu stwierdzenia nabycia spadku majątek spadkobiercy   i spadek stanowią dwie zupełnie odrębne masy majątkowe. Ewentualna więc egzekucja prowadzona na wniosek wierzyciela może dotyczyć jedynie masy spadkowej, a nie majątku samego spadkobiercy. O zakresie jego odpowiedzialności będzie decydował stan majątku z chwili otwarcia spadku.

Odpowiedzialność za długi spadkowe po przyjęciu spadku

Do 18.10.2015 roku  niezłożenie w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule powołania do spadku oświadczenia o jego odrzuceniu bądź przyjęciu powodowało przyjęcie spadku wprost, co w praktyce oznaczało odpowiedzialność spadkobierców nie tylko z masy spadkowej, ale takiej ich majątków osobistych. Aktualnie jeśli takie oświadczenie nie zostanie złożone w wymaganym terminie to spadkobierca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi. Oznacza to w praktyce, że spadkobierca jest odpowiedzialny za długi spadkowe w granicach otrzymanego ze spadku uposażenia. Jeśli istnieją jakieś długo, które są wyższe niż wartość aktywów w spadku to co do zasady nie zostaną one zaspokojone.

Należy pamiętać, że termin 6 miesięcy dotyczy zarówno spadkobiercy ustawowego, jak i testamentowego. Termin ten biegnie od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania, najwcześniej więc od dnia otwarcia spadku i dla każdego spadkobiercy moment ten może przypaść w innej chwili.

„Termin do odrzucenia spadku na każdej z podstaw biegnie wprawdzie niezależnie, ale dziedziczenie testamentowe zawsze wyprzedza ustawowe (…)”. „Oznacza to, że nie ma też potrzeby składać oświadczenia o odrzuceniu spadku z ustawy, gdy ta podstawa nie jest rozważana jako możliwa w konkretnym stanie faktycznym podstawa dziedziczenia. (…) dla jednego spadkobiercy termin do złożenia oświadczenia, o jakim mowa w art. 1015 § 1 k.c. może biec nawet kilkakrotnie, a termin do jego złożenia musi być obliczany osobno dla każdego tytułu powołania do spadku (…) Oświadczenia o odrzuceniu spadku nie można skutecznie złożyć antycypująco, niejako na wypadek, że składająca je osoba stanie się spadkobiercą. Nie ma wątpliwości, że nie można złożyć takiego oświadczenia jeszcze za życia przyszłego spadkodawcy, gdyż stanowiłoby nieprzewidzianą ustawą czynność mortis causa (…) oświadczenie o odrzuceniu spadku na podstawie, która nie zaistniała jako podstawa dziedziczenia (np. z testamentu, gdy nie został sporządzony lub okazał się nieważny), nie wywołuje skutków prawnych” (uchwała SN z 19.10.2018 r., III CZP 36/18, LEX nr 2565847).

„Legitymację do złożenia skutecznego oświadczenia w przedmiocie nabycia spadku mają wyłącznie spadkobiercy, którzy dowiedzieli się o tytule swojego powołania, przy czym status tych spadkobierców podlega ocenie według kryteriów obiektywnych, a nie na podstawie ich subiektywnego przekonania. Jeżeli zatem takie oświadczenie złożyła osoba nie będąca spadkobiercą – np. osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych, nie mająca wiedzy o sporządzeniu testamentu powołującego do spadku inną osobę – to jej oświadczenie nie wywiera skutków prawnych; nie wpływa na określenie kręgu potencjalnie uprawnionych do dziedziczenia ustawowego, a w konsekwencji – uprawnionych do zachowku” (uzasadnienie uchwały SN z 23.10.2019 r., III CZP 23/19)

Warto także wskazać, że do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości swoich udziałów.

Stan prawny: 15.02.2023 r.

Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej bądź mają problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość. Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Państwa sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Zakres usług dostępny jest pod tym likiem - https://agatagasecka.pl/zakres-uslug

#prawnik #prawnikkoszalin #koszalinpelniazycia #radcaprawny #radcaprawnykoszalin #koszalin #radcaprawnywkoszalinie #prawo #pomocprawna #kancelaria #poradyprawne #opinieprawne #analizaumow #rozwod #alimenty #pismaprocesowe #prawospadkowe #umowy #pozew #odwołanie #prawocywilne #usługiprawne #alimenty