Niegodność dziedziczenia a wydziedziczenie - co je łączy, a co różni?

Zarówno instytucja niegodności, jak i wydziedziczenia mają wspólny cel, jakim jest usuniecie z kręgu spadkobierców określonych osób, które dopuściły się jakiegoś niewłaściwego zachowania względem spadkodawcy.  W polskim prawie wyróżniamy  te dwa pojęcia związane z wyłączeniem spadkobierców z dziedziczenia: niegodność dziedziczenia oraz wydziedziczenie. Chociaż oba terminy mogą prowadzić do podobnych rezultatów, czyli pozbawienia prawa do spadku, różnią się one pod względem przyczyn i procedur. W tym artykule omówimy, czym różnią się niegodność dziedziczenia od wydziedziczenia.

Podstawowa różnica między wydziedziczeniem a niegodnością dziedziczenia

Podstawowa różnica polega  na tym, że wydziedziczenie wymaga tego, aby spadkodawca wyraził swoją wolę składając odpowiednie oświadczenie. Jeśli chodzi o pojęcie niegodności to wynika ono bezpośrednio z kodeksu i może być stwierdzona wyłącznie orzeczeniem sądu.

Czym jest wydziedziczenie?

Spadkodawca ma możliwość wyrażenia swojej woli w formie oświadczenia w akcie notarialnym i  wskazania  osoby, która została pozbawiona prawa do zachowku. Wydziedziczenie:

• co do zasady oznacza pozbawienie danej osoby prawa do zachowku

• wymaga wskazania przez spadkodawcę przyczyny wydziedziczenia.

Kogo można wydziedziczyć?

Tu należy wskazać, że spadkodawca może w testamencie pozbawić określone osoby tzn. zstępnych, małżonka i rodziców zachowku prawa do zachowku.

Co może być przyczyną wydziedziczenia? 

Katalog przyczyn wydziedziczenia określają przepisy kodeksu cywilnego. Zstępnego, małżonka lub rodziców można pozbawić prawa do zachowku, jeżeli:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Czym jest uznanie za niegodnego dziedziczenia ?

Przede wszystkim uznania za niegodnego dziedziczenia można domagać się na drodze sądowej, a wpisują daną osobę w akcie notarialnym. Konieczne jest takze spełnienie określonych przesłanek.

Jakie przesłanki są koniecze do uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia?

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

1)  dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2)  podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego;

4) uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;

5) uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Jakie są skutki uznania za niegodnego dziedziczenia?

Przede wszystkim:

•  spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
•  skutki niegodności dotyczą wyłącznie samego niegodnego i nie rozciągają się na jego zstępnych.
• spadkobierca uznany za niegodnego nie ma prawa do zachowku, zapisu zwykłego (art. 972 w zw. z art. 928 k.c.), traci zapis windykacyjny (art. 981⁵ w zw. z art. 928 k.c.).

Potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej? Chcesz napisać pozew o uznanie za niegodnego dziedziczenia? Może dostałeś taki pozew? Skonsultuj się ze mną!