Ubezwłasnowolnienie całkowite 2024

Ubezwłasnowolnienie całkowite to instytucja prawa cywilnego. Jest ona stosowana, wobec osoby fizycznej, która z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innych zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Ubezwłasnowolnienie całkowite ma daleko idące konsekwencje zarówno dla osoby ubezwłasnowolnionej, jak i jej bliskich. W niniejszym artykule przybliżymy, czym jest ubezwłasnowolnienie całkowite, jakie są przesłanki jego zastosowania, procedura prawna oraz jakie skutki niesie za sobą jego ustanowienie.

Kogo można ubezwłasnowolnić całkowicie? 

Zgodnie z art. 13 kodeksu cywilnego, można ubezwłasnowolnić osobę, która ukończyła lat trzynaście, jeżeli nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innych rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii

Jakie są przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Możemy wyróżnić dwie przesłanki, wymagające kumulatywnego wystąpienia:

1. przesłankę wieku (ukończone lat 13)
2. przesłankę niemożności kierowania swym postępowaniem, spowodowaną chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym albo innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w szczególności pijaństwem i narkomanią.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5.10.2022 r., II CSKP 1846/22: „Ubezwłasnowolnienie całkowite może nastąpić tylko wtedy, gdy jest podyktowane dobrem osoby chorej, co wymaga ustalenia i oceny, w jaki sposób ubezwłasnowolnienie ma służyć tej osobie i zapewnić lepszą ochronę jej interesów.”

Należy mieć na względzie to, że postępowanie o ubezwłasnowolnienie ze swojej natury prowadzi do ingerencji w dobra osobiste uczestnika postępowania, co do którego bada się zaistnienie przesłanek z art. 16 k.c. i art. 13 k.c. Wymaga to nie tylko przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych psychologów i psychiatrów, ale także zadawania stronie takich pytań, które pozwolą na ustalenie czy orzeczenie ubezwłasnowolnienia jest uzasadnione również w kontekście przesłanki ochrony jej dobra i słusznych interesów. Częstokroć dotyczą one sfery prywatności lub intymności, a także negatywnych przeżyć i emocji. Wiążą się jednak ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości przez sądy i sędziów, a przez to, zważywszy na cele tej funkcji, nie mogą per se prowadzić do odpowiedzialności cywilnoprawnej z tytułu naruszenia dóbr osobistych, albowiem nie są one bezprawne. ( tak w wyroku  SA w Poznaniu z 29.07.2022 r., I ACa 279/22, LEX nr 3397871.

Na temat oceny zasadności ubezwłasnowolnienia wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowienie z 18.03.2021 r., V CSKP 235/21, LEX nr 3150202, podnosząc, że:

„w przypadku oceny zasadności ubezwłasnowolnienia wymagane jest istnienie przesłanki interesu publicznego oraz interesu osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, przy czym interes ten jest inaczej diagnozowany i oceniany w wypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego, a inaczej w wypadku częściowego. Stosowanie przepisów o ubezwłasnowolnieniu wymaga jak najpełniejszego uwzględnienia woli osoby zainteresowanej, bowiem pierwszorzędne znaczenie ma w tym przypadku zapewnienie jej dobra i ochrony. To każdorazowo powinno uwzględniać stopień rozeznania tej osoby, przede wszystkim na podstawie ustalenia stopnia jej niepełnosprawności intelektualnej (o ile taka występuje) i jej skutków. Przy uwzględnieniu powyższych okoliczności konieczne jest respektowanie każdorazowo konstytucyjnej wartości pierwotnej, tj. godności człowieka (art. 30 Konstytucji RP), z której wynika nakaz tworzenia i stosowania prawa przez wszystkie organy władzy publicznej w zakresie ich kompetencji w taki sposób, by uwzględniać gwarancje stworzenia warunków właściwego funkcjonowania osoby w społeczeństwie oraz stworzenia jej możliwości samorealizacji, tj. wolnego rozwoju własnej osobowości. (…).

Instytucja ubezwłasnowolnienia w założeniu ma służyć ochronie osoby chorej (z niepełnosprawnościami), niebędącej w stanie kierować swoim postępowaniem, nie zaś dobru wnoszącego o ubezwłasnowolnienie wnioskodawcy, jego rodziny, innych osób lub instytucji. W żadnym razie osoba ubezwłasnowolniona nie może być traktowana jako "przedmiot pomocy".”

Jakie są skutki ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Przede wszystkim możemy do nich zaliczyć:

1. pozbawienie osoby ubezwłasnowolnionej zdolności do czynności prawnych,
2. brak możności zawarcia przez tę osobę małżeństwa (art. 11 § 1 k.r.o.)
3. powstanie z mocy prawa pomiędzy nią a jej małżonkiem przymusowej rozdzielności majątkowej (art. 53 § 1 k.r.o.).

Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską (art. 13 § 2 k.c

Do jakiego sądu złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Sądem właściwym w sprawie o ubezwłasnowolnienie będzie sąd okręgowy miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu. (art. 544 k.p.c.)

Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek może złożyć małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo; jej przedstawiciel ustawowy, krewni osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie mogą zgłaszać tego wniosku, jeżeli osoba ta ma przedstawiciela ustawowego. Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletności osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.  (art. 545 k.p.c.)

Kto będzie uczestnikiem takiego postępowania?

Uczestnikami postępowania o ubezwłasnowolnienie są z mocy samego prawa prócz wnioskodawcy (art.546 k.p.c.):

1) osoba, której dotyczy wniosek;

2) jej przedstawiciel ustawowy;

3) małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Postępowanie toczy się z udziałem prokuratora. Organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy takim osobom lub ochrona praw człowieka, mogą wstąpić do postępowania w każdym jego stadium. Sąd może w toku postępowania ustanowić dla osoby, która ma być ubezwłasnowolniona - doradcę tymczasowego.

Jak napisać wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Wniosek o wszczęcie postępowania powinien odpowiadać wymogom pisma procesowego (art. 126 k.p.c.), a także zawierać dodatkowe elementy określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego przewidziane dla pozwu (art. 187 k.p.c.).

Ponadto wniosek o ubezwłasnowolnienie powinien zawierać:

• żądanie ubezwłasnowolnienia całkowitego;
• wskazanie przyczyny ubezwłasnowolnienia (art. 13 § 1)
• wskazanie legitymacji do zgłoszenia wniosku (art. 545 § 1 k.p.c.).
• dokumenty uzasadniające wniosek ( np. świadectwo lekarskie wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinia psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby, zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej, z poradni leczenia uzależnień.

Od wniosku pobiera się opłatę stałą w wysokości 100 zł (art. 23 pkt 1 u.k.s.c.).

Potrzebujesz pomocy w sprawie ubezwłasnowolnienia? Chcesz napisać wniosek o ubzewłasnowolnienie?  Skontaktuj się ze mną!

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej bądź masz problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość.

Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Twoją sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Radca prawny Agata Gąsecka udziela porad prawnych w zakresie postępowania cywilnego, wniosków o ubezwłasnowolnienie s  Jeśli chcesz złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie - napisz do mnie! Jako radca prawny reprezentuję klientów w sprawach przed sądem.

Umów się na poradę prawną - 789-145 -897 !

 SHAPE  \* MERGEFORMAT

Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania indywidualne porady prawnej i analizy sprawy należy umówić się na konsultacje pod numerem telefonu: 789-145-897 bądź e-mailowo: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..