Odpowiedzialność za zobowiązania żony lub męża to kwestia, która często budzi wiele pytań i wątpliwości, szczególnie w kontekście praw i obowiązków finansowych w małżeństwie. W przepisach ustawodawca przewidział różne zasady odpowiedzialności w zależności od rodzaju zobowiązań i ustroju majątkowego obowiązującego między małżonkami. W niniejszym artykule omówimy odpowiedzialność za zobowiązania małżonka biorąc pod uwagę ustrój wspólności majątkowej.
Odpowiedzialność za zobowiązania małżonka
Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadziły ograniczoną odpowiedzialność majątkiem wspólnym za długi jednego małżonka (art.41 k.r.o. i nast.) Przedmiotowe uregulowania nie obejmują reguł odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, ponieważ zgodnie z art. art. 30 § 1 k.r.o. za takie zobowiązania małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie. Jeśli zaś chodzi o kategorie czy też rodzaj wierzytelności co do których cytowany przepis ma zastosowanie to należy wyraźnie podkreślić, że chodzi o wierzytelności powstałe na skutek określonych czynności prawnych, ale także w wyniku czynów niedozwolonych czy też bezpodstawnego wzbogacenia.
Zgoda współmałżonka na pożyczkę, kredyt, zaciągniecie zobowiązania
Najważniejszą kwestia w tym przypadku jest ustalenie, czy małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka czy tez bez jego zgody. Jest to o tyle istotne, że wpływa na możliwości wierzyciela w dochodzeniu zaspokojenia jego określonych roszczeń. I tak w przypadku, gdy przedmiotowa zgoda była wyrażona wierzyciel jest uprawniony do zaspokojenia z całego majątku wspólnego lub niektórych jego składników. Zgoda małżonka może być wyrażona zarówno przed dokonaniem czynności, jak i równocześnie z jej dokonaniem i może być udzielona w dowolnej formie. Trzeba jednak pamiętać, że zgoda bądź jej brak nie wpływa na ważność czynności prawnej. O sytuacjach, w których zgoda drugiego małżonka jest obligatoryjna stanowi art. 37 k.r.o.
Brak zgody współmałżonka na kredyt, pożyczkę, inne zobowiązanie
W sytuacji, gdy jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie wynika nie z czynności prawnej to zgodnie z art. 41 § 2 wierzyciel ma możliwość żądania zaspokojenia przedmiotowych wierzytelności z osobistego majątku dłużnika oraz tylko z niektórych składników majątku wspólnego, jak wynagrodzenie za pracę lub dochody uzyskane przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również korzyści uzyskane przez dłużnika z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy (art. 33 pkt 9 k.r.o.).
Wierzyciel może mieć także prawo zaspokojenia swoich roszczeń z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa w sytuacji, gdy wierzytelność powstała w związku z jego prowadzeniem a jednocześnie jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej.
Warto pamiętać również, że wierzyciel małżonka nie może w czasie trwania wspólności ustawowej żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności ustawowej albo dotyczy majątku jednego z małżonków
W takie sytuacji wierzyciel ma uprawnienie do zaspokojenia wierzytelności tylko z osobistego majątku dłużnika oraz wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych przez dłużnika z jego praw wskazanych w art. 33 pkt 9 k.r.o. Doktryna przyjmuje, że wierzytelność dotyczy majątku osobistego, jeżeli pomiędzy wierzytelnością a majątkiem istnieją związki prawne i ekonomiczne (tak w: J. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2010, s. 442).
Odpowiedzialność małżonków za podatki
Zgodnie z art. 26 ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, dalej w treści „o.p.” (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 z późn. zm.) podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Odpowiedzialności małżonków dotyczy art. 29 §1-3 o.p., stanowiący, że w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem: 1) zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej; 2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu; 3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka; 4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do płatnika oraz inkasenta.
Cytowany przepis oznacza, że podatnik, który pozostaje w związku małżeńskim ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe swoim majątkiem osobistym a także majątkiem wspólnym. Co istotne, nie ma znaczenia czy składniki majątku wspólnego zostały nabyte przed, czy po powstaniu zobowiązania publicznoprawnego (uchwała SN (7) z 28.10.2004 r., III CZP 33/04, OSNC 2005/3, poz. 43). Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.01.2006 r., II FSK 146/05, wskazał, że: „Współmałżonek odpowiadający za zaległość podatkową małżonka będącego podatnikiem nie jest zobowiązanym jako podatnik i nie odpowiada za zobowiązanie podatkowe. Jego zobowiązanie wynika z długu małżonka-podatnika i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego”.
Warto także dodać, że cytowane powyżej przepisy mają zastosowanie do zaległości składek na ubezpieczenie społeczne o czym bezpośrednio stanowi art. 31 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Potrzebujesz pomocy w sprawie podziału majątku, rozliczeń po zakończeniu związku? Chcesz napisać wniosek o podział majątku do sądu? Może dostałeś taki wniosek od byłej żony lub męża? Skontaktuj się ze mną!
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej bądź masz problem prawny, który wymaga konsultacji, zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość.
Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Twoją sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Radca prawny Agata Gąsecka udziela porad prawnych w zakresie postępowania o podział majątku po rozwodzie, rozliczenia nakładów. Jeśli chcesz złożyć wniosek o podział majątku do sądu - napisz do mnie! Jako radca prawny reprezentuję klientów w sprawach przed sądem.
Umów się na poradę prawną - 789-145 -897 !
Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania indywidualne porady prawnej i analizy sprawy należy umówić się na konsultacje pod numerem telefonu: 789-145-897 bądź e-mailowo: