Dziedziczenie zazwyczaj kojarzy się z otrzymaniem czegoś wartościowego, wzbogaceniem. Jednakże bardzo często wiąże się, również z odpowiedzialnością za długi spadkowe zmarłego. W polskim prawie dziedziczenie długów jest ściśle uregulowane, a znajomość tych przepisów może uchronić spadkobierców przed nieprzyjemnymi konsekwencjami. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje na temat dziedziczenia długów i tego czy spadkobiercy muszą spłacać długi spadkowe.
Odpowiedzialność za długi spadkowe
Każdy z nas na pewno miał do czynienia z koniecznością uporządkowania spraw majątkowych po śmierci bliskich osób. Niejednokrotnie wiąże się to z wieloma formalnościami i czynnościami, które należy podjąć, w tym kwestiami spadkowymi. Nie stanowi problemu sytuacja, gdy zmarły pozostawił po sobie spadek, w którym znajdziemy same aktywa. Inaczej jest gdy w grę zaczynają wchodzić różnego rodzaju długi.
Czym jest dług spadkowy?
Zgodnie z art. 922 k.c. należy przez to rozumieć wszelkie obowiązki wynikające z przepisów prawa spadkowego ciążące na spadkobiercy i ściśle związane z nabyciem spadku. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego.
Wyróżniamy dwa rodzaje długów:
- te które ciążyły na spadkodawcy (są częścią spadku i przechodzą na spadkobiercę) jeżeli mają charakter majątkowy i nie są ściśle związane z jego osobą, nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami – np. zobowiązania zaciągnięte przez spadkodawcę za życia
- te które nie istniały za życia spadkodawcy, ale z chwilą otwarcia spadku lub później – np. koszty związane ze śmiercią i postępowaniem spadkowym, roszczenia innych osób, które powstały w wyniku po śmierci spadkodawcy ( na skutek otwarcia spadku) takie jak roszczenie o zachowek, obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń.
Czy jako spadkobierca jestem odpowiedzialny za długi spadkowe?
Od momentu otwarcia spadku do złożenia oświadczenia o jego przyjęciu bądź odrzuceniu zgodnie z art. 1030 k.c. do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku. Wyjaśniając powyższe, należy wskazać, że do momentu stwierdzenia nabycia spadku majątek spadkobiercy i spadek stanowią dwie zupełnie odrębne masy majątkowe. Ewentualna więc egzekucja prowadzona na wniosek wierzyciela może dotyczyć jedynie masy spadkowej, a nie majątku samego spadkobiercy. O zakresie jego odpowiedzialności będzie decydował stan majątku z chwili otwarcia spadku.
Odpowiedzialność za długi spadkowe po przyjęciu spadku
Do 18.10.2015 roku niezłożenie w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule powołania do spadku oświadczenia o jego odrzuceniu bądź przyjęciu powodowało przyjęcie spadku wprost, co w praktyce oznaczało odpowiedzialność spadkobierców nie tylko z masy spadkowej, ale takiej ich majątków osobistych. Aktualnie jeśli takie oświadczenie nie zostanie złożone w wymaganym terminie to spadkobierca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi. Oznacza to w praktyce, że spadkobierca jest odpowiedzialny za długi spadkowe w granicach otrzymanego ze spadku uposażenia. Jeśli istnieją jakieś długo, które są wyższe niż wartość aktywów w spadku to co do zasady nie zostaną one zaspokojone.
Należy pamiętać, że termin 6 miesięcy dotyczy zarówno spadkobiercy ustawowego, jak i testamentowego. Termin ten biegnie od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania, najwcześniej więc od dnia otwarcia spadku i dla każdego spadkobiercy moment ten może przypaść w innej chwili.
„Termin do odrzucenia spadku na każdej z podstaw biegnie wprawdzie niezależnie, ale dziedziczenie testamentowe zawsze wyprzedza ustawowe (…)”. „Oznacza to, że nie ma też potrzeby składać oświadczenia o odrzuceniu spadku z ustawy, gdy ta podstawa nie jest rozważana jako możliwa w konkretnym stanie faktycznym podstawa dziedziczenia. (…) dla jednego spadkobiercy termin do złożenia oświadczenia, o jakim mowa w art. 1015 § 1 k.c. może biec nawet kilkakrotnie, a termin do jego złożenia musi być obliczany osobno dla każdego tytułu powołania do spadku (…) Oświadczenia o odrzuceniu spadku nie można skutecznie złożyć antycypująco, niejako na wypadek, że składająca je osoba stanie się spadkobiercą. Nie ma wątpliwości, że nie można złożyć takiego oświadczenia jeszcze za życia przyszłego spadkodawcy, gdyż stanowiłoby nieprzewidzianą ustawą czynność mortis causa (…) oświadczenie o odrzuceniu spadku na podstawie, która nie zaistniała jako podstawa dziedziczenia (np. z testamentu, gdy nie został sporządzony lub okazał się nieważny), nie wywołuje skutków prawnych” (uchwała SN z 19.10.2018 r., III CZP 36/18, LEX nr 2565847).
„Legitymację do złożenia skutecznego oświadczenia w przedmiocie nabycia spadku mają wyłącznie spadkobiercy, którzy dowiedzieli się o tytule swojego powołania, przy czym status tych spadkobierców podlega ocenie według kryteriów obiektywnych, a nie na podstawie ich subiektywnego przekonania. Jeżeli zatem takie oświadczenie złożyła osoba nie będąca spadkobiercą – np. osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych, nie mająca wiedzy o sporządzeniu testamentu powołującego do spadku inną osobę – to jej oświadczenie nie wywiera skutków prawnych; nie wpływa na określenie kręgu potencjalnie uprawnionych do dziedziczenia ustawowego, a w konsekwencji – uprawnionych do zachowku” (uzasadnienie uchwały SN z 23.10.2019 r., III CZP 23/19)
Odpowiedzialność za długi spadkowe do chwili działu spadku
Warto także wskazać, że do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości swoich udziałów.
Potrzebujesz pomocy w sprawie spadkowej? Chcesz napisać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku? Może dostałeś taki wniosek? Skonsultuj się ze mną!
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej bądź masz problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość.
Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Twoją sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Radca prawny Agata Gąsecka udziela porad prawnych w zakresie postępowania spadkowego, działu spadku, nabycia spadku, roszczeń o zapłatę zachowku. Jeśli chcesz złożyć pozew o zachowek wniosek o stwierdzenie nabycia spadku - napisz do mnie! Jako radca prawny reprezentuję klientów w sprawach przed sądem.
Umów się na poradę prawną - 789-145 -897 !
Materiał ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania indywidualne porady prawnej i analizy sprawy należy umówić się na konsultacje pod numerem telefonu: 789-145-897 bądź e-mailowo: