Umowa użyczenia
Zgodnie z art. 710 k.c. przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Cechy umowy:
- nieodpłatna
- realna, czyli do jej zawarcia konieczne nie tylko złożenie oświadczeń woli, ale także wydanie rzeczy
- jednostronnie zobowiązująca - obowiązanym do spełnienia świadczenia jest wyłącznie użyczający.
Co może być przedmiotem umowy?
Może nim być każda rzecz, zarówno oznaczona co do tożsamości, jak i co do gatunku, jeżeli nadaje się do używania (J. Gudowski [w:] G. Bieniek i in., Komentarz... Zobowiązania, t. 2, 2011, kom. do art. 710, nt 2).
Jak wskazuje się w orzecznictwie pieniądze, jako środek płatniczy, nie mogą być przedmiotem umowy użyczenia (wyrok SN z 4.12.1998 r., III CKN 49/98, LEX nr 35536). Natomiast nie ma przeszkód, aby przedmiot umowy użyczenia stanowiła rzecz będąca częścią zbioru rzeczy i praw, np. przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego, spadku (zob. też wyrok SN z 13.05.2004 r., III SK 39/04, LEX nr 103759).
Odpowiedzialność użyczającego za wady ukryte przedmiotu użyczenia
Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczający obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć.
Jak wskazuje A. Kaźmierczyk: „Odpowiedzialność użyczającego, o której mowa w art. 711, powstanie tylko w takiej sytuacji, kiedy użyczona rzecz będzie mieć wady, których biorący nie mógł z łatwością zauważyć. Równocześnie użyczający o wadach tych wiedziałby, jednakże nie zawiadomiłby o nich biorącego do używania. Biorący do używania poniósłby szkodę, pomiędzy którą a brakiem informacji o wadzie zachodziłby związek przyczynowo-skutkowy” (A. Kaźmierczyk, Użyczenie..., cz. 1, s. 57).
Pierwszeństwo postanowień umownych - art. 712 k.c.
Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania. Jednak sam brak zgody użyczającego na oddanie rzeczy osobie trzeciej nie wpływa na ważność umowy zawartej między biorącym a tą osobą. Użyczający może jednak skutecznie powołać się na bezskuteczność tej umowy.
Koszty, wydatki, nakłady
Biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Jak wskazuje P.Nazaruk powołując się J. Góreckiego , biorący nie posiada względem użyczającego roszczenia o utrzymanie przedmiotu użyczenia w stanie zdatnym do umówionego użytku przez okres trwania umowy. Zatem biorący nie ma podstaw domagać się od użyczającego ponoszenia nakładów na przedmiot użyczenia. Strony mają możliwość w umowie inaczej określić zasady rozliczania nakładów i wydatków poniesionych przez biorącego, a niemieszczących się w zwykłych kosztach utrzymania przedmiotu użyczenia. Z umowy nie może jednak wynikać obowiązek ponoszenia ich przez biorącego, gdyż w przeciwnym razie użyczenie utraciłoby swoją główną cechę, jaką jest bezpłatność (J. Górecki [w:] Kodeks cywilny..., t. 3b, red. K. Osajda, 2017, kom. do art. 713, nt 1, 4 [w:] P. Nazaruk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, LEX/el. 2023, art. 713.
Odpowiedzialność za przypadkową utratę rzeczy lub jej uszkodzenie
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie. Jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Użyczający może się domagać od biorącego zwrotu uszkodzonej rzeczy i odszkodowania, a w przypadku utraty rzeczy – wyłącznie odszkodowania. W przypadku rzeczy zamiennych wskazuje się na dopuszczalność żądania takiej samej rzeczy jak utracona (orzeczenie SN z 3.10.1922 r., III Rw. 2241/21, OSP 1923, poz. 547).
W doktrynie wskazuje się, że nie jest konieczne, aby osoby, które wspólnie wzięły rzecz do używania, rzeczywiście wspólnie jej używały, przy czym sama umowa użyczenia musi zostać zawarta przynajmniej z dwiema osobami. Mogą być to również dwie umowy, jeżeli z ich treści wynika, że dwie osoby biorą wspólnie jedną rzecz do używania. Może się zdarzyć także sytuacja, że tylko jeden z biorących naruszy obowiązki wynikające z umowy użyczenia. Okoliczność ta jednak nie wyłączy solidarnej odpowiedzialności wszystkich biorących względem użyczającego” (A. Kaźmierczyk, Użyczenie..., cz. 2, s. 75).
Wygaśnięcie użyczenia
Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić.
Umowa użyczenia nieruchomości zawarta na czas nieokreślony co do zasady może być wypowiedziana, a przekroczenie granic wykonywania prawa własności nie będzie wiązało się z samym rozwiązaniem takiej umowy, ale z niewystąpieniem z jednoczesną ofertą zawarcia umowy najmu za odpowiednim czynszem (wyrok SN z 28.06.2005 r., I CK 14/05, LEX nr 311349).
Kiedy można żądać zwrotu rzeczy przed terminem?
Jeżeli biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony.
Przedawnienie roszczeń
Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej bądź mają problem prawny, który wymaga konsultacji zapraszam do Kancelarii w Koszalinie. Kancelaria Radcy Prawnego Agata Gąsecka w Koszalinie świadczy usługi stacjonarnie w siedzibie firmy w Koszalinie, a po wcześniejszym opłaceniu zlecenia także online - e-mailowo, telefonicznie bądź za pośrednictwem innych środków porozumiewania się na odległość. Radca prawny Agata Gąsecka przeanalizuje Państwa sprawę i udzieli porady prawnej, a także wskaże dalsze kroki prawne i możliwości działania. Zakres usług dostępny jest pod tym likiem - https://agatagasecka.pl/zakres-uslug
#prawnik #prawnikkoszalin #koszalinpelniazycia #radcaprawny #radcaprawnykoszalin #koszalin #radcaprawnywkoszalinie #prawo #pomocprawna #kancelaria #poradyprawne #opinieprawne #analizaumow #rozwod #alimenty #pismaprocesowe #prawospadkowe #umowy #pozew #odwołanie #prawocywilne #usługiprawne #alimenty prawnik Koszalin radca prawny Koszalin prawo Koszalin porady prawne Koszalin umowy Koszalin sporządzanie umów Koszalin analiza umów Koszalin usługi prawne Koszalin